Саспалли хули

Ялгир Петр Алексеевич

Читать (.jpg)

СОДЕРЖАНИЕ

Саспалли хули

Илсе килчĕ пĕр плакат,

Хăй савса пăхать куçран,

Ăшшăн çурăмран лăпкать.

«Ак, парне сана валли, –

Терĕ атте кăмăлтан. –

Ку вăл саспалли хули,

Туслашсамччĕ унпалан».

Темĕн тĕрлĕ паллăсем

Куртăм эп плакат çинче.

«Ха, кусем – чăнах çуртсем», –

Савнăç çиçрĕ куçсенче.

Вĕсем ретĕн ларнипе

Хула капăр курăнать.

Ун тӳп-тӳр урамĕпе

Хам çӳренĕн туйăнать.

«Кашни çурчĕн ячĕ пур, –

Терĕ кăмăллăн анне. –

Пулăн эсĕ пит маттур,

Вĕренсен вĕсен ятне».

«Паллаштарччĕ вĕсемпе», –

Ыйтрăм эпĕ аттерен.

Вăл пуçларĕ йĕркипе

Вĕрентмешкĕн кунсерен.

АННЕ «А» саспаллирен

Пуçланать. Чăнах вара,

«А» пĕрремĕшĕ иккен

Çав асамлă хулара.

Ӳстерет анне пире

Юратса мĕн пĕчĕкрен.

Нихăçан та ун ятне

Кăлармастпăр чĕререн.

Çĕнĕ крыльца умĕнче

Йăрăс йывăç çитĕнет.

Ун илемлĕ ятĕнче

«Ă» саспалли иккĕ, тет.

«ĂВĂС», – терĕм савăнса

Эп ăна пĕр ирхине.

Йывăç илчĕ вылятса

Çăтăл-çăтăл çулçине.

Пĕчĕк çеç хитре тетрадь

Эп туянтăм лавккаран.

Пилĕк пус кăна тăрать,

Кĕсъене чикме аван.

Ячĕ ун БЛОКНОТ иккен,

Çырма лайăх ун çине.

Пĕлтĕм: «Б» саспаллирен

Вăл пуçлать-мĕн хăй ятне.

Пирĕн пур ВЕЛОСИПЕД,

Унăн икĕ урапа.

Питĕ ярăнас килет

Ирĕн-каçăн ман унпа.

Эп сăнатăп инçетрен,

Эп пăхатăп ун çине.

Вăл мана ас илтерет

«В» саспаллине.

Кӳршĕсен ГИТАРĂ пур,

Кăмăллатăп эп ăна.

Пит ăста вылять Якур,

Çамрăк чунăм савăнать.

Хулăн-хулăн сассипе

Пӳлĕме вăл янратать,

Ялан «Г» саспаллипе

Хăй туслине палăртать.

Эп вылятăп тантăшпа

Час-часах доминолла.

Амăртатпăр хаваспа:

Кам çĕнет? Кам юлмалла?

Эх, вылятпăр темĕнччен,

Тавлашатпăр хăш чухне.

ДОМИНО! Пĕлмен хальччен

Вăл «Д» – ран пуçланнине.

«Эсĕ çакă çырăва

Яр-ха почтă ЕЩĔКНЕ,

Маркине те çап хăвах», –

Пичче хушрĕ ирхине.

Эп вĕçтертĕм çил пекех,

Кăмăлăм çĕкленчĕ ман.

«Е» паллиллĕ ещĕке

Ятăм шур пакетăма.

Пирĕн колхоз ферминче

Сĕтлĕ ĔНЕСЕМ нумай.

Эп те кайрăм пĕринче

Аппапа ĕне сума.

Пĕри пăлан евĕрлех,

Мана килĕшрĕ чунтан.

«Ĕ» тесе вăл ĕнĕрлет,

Ачашласа ыр сунсан.

Çĕн çул çитнĕ майĕпе

Чăрăш лартрăмăр пӳрте.

Ăна капăр теттепе

Эрешлерĕмĕр пурте.

Хутлă-хутлă çурт пекех

Пирĕн ĔЛКĂ ялкăшать.

«Ĕ-Ĕ-Ĕ» тесе текех

Пĕчĕк шăллăм çуйхашать.

«ЖУЧКĂ тусăм, кил кунта, –

Эп чĕнетĕп йыттăма. –

Ан çĕтсем эс вăрманта,

Кил пĕрле çырла татма».

Вăл итлет мĕн хушнине,

Нихăçан та ӳркенмест.

Жучкăна чĕне-чĕнех

Эп вĕрентĕм «Ж» теме.

Йăлтăркка ЗНАЧОК мана

Пачĕ виçĕм кун анне.

Çакса хутăм эп ăна

Çийĕмри пиншак çумне.

Илĕртет вăл хитрипе

Хуть çĕрле, хуть кăнтăрла.

«3» саспалли пуррипе

Çиçет пулĕ çăлтăрла?

Химилле ИМ-ÇАМ çинчен

Час-часах атте калать.

Çĕр пит тупăшлă иккен,

Имлесессĕн унпала.

Пур-мĕн тĕрлĕрен им-çам,

Интереслĕ ячĕсем.

Вĕсене хире сапсам –

Вăйлă ӳсĕç тырăсем.

Уя тухрăм ЙĔЛТĔРПЕ,

Епле çăмăллăн шăвать.

Вăл шурă юр çийĕпе

Икĕ вăрăм çул хывать.

Йĕлтĕр, йĕлтĕр, эс пире

Йăнк та янк ярăнтаран.

Эсĕ «И» саспаллирен

Çавăнпах пуль уйрăлман?

Пиччесем пĕрре мана

Парнелерĕç КĔНЕКЕ.

Анне тем пек савăнать:

«Халь, – тет, – эс вĕренекен

Листине уçсан-уçсан,

Эп палларăм-çке тинех,

Кĕнеке ятне пуçлан

Капăр «К» саспаллине.

Урампа хура ЛАША

Пысăк лав туртса пырать.

Лавçи путнă шухăша,

Мĕн çинчен-ши шухăшлать?

Тен пĕлесшĕн: мĕн пирки

Хуть ЛАША, хуть ЛАВ сăмах –

Иккĕш те «Л» саспалли

Илнĕ хăйсене валли.

Эпĕ илтĕм МĂЛАТУК,

Тупрăм тимĕр пăтасем.

Тек шаккатăп тук-тук-тук!..

Пукана юсас тесе.

Тĕлĕнеп мăлатукран:

Вăл тук-тук! тесе юрлать,

Анчах темшĕн-çке «М»-ран

Хăй ятне пуçлаттарать.

Улма-çырла садĕнче

Сарă НĂРĂ тытрăм эп.

Вăл мăн çулçă айĕнче

Çимĕç сĕткенне ĕмет.

Нăр! нăрлать хăй пур вăйран,

Парăнасшăн мар мана.

Ахаль мар иккен «Н»-ран

Унăн ячĕ пуçланать.

Пирĕн атте колхозра

Вăтăр çичĕ çул ĕçлет.

Халь çеç пулчĕ Мускавра,

«Мана ОРДЕН пачĕç», – тет.

Çăлтăр евĕр йăлтăрать

Çутă орден инçетрен.

«О» паллиллĕ çăлтăра

Илĕп эпĕ те ӳссен.

Эп илтертĕм пасартан,

Хам валли ятарласа,

Пит илемлĕ ПАРАППАН,

Халь çӳретĕп янратса.

«Параппанçă пулăн ак

Эс шкулта», – калать аппа.

Пăнтăртатать яланах

«П» сассиллĕ параппан.

Кам пĕлмест РАКЕТĂНА?

Унпала хастар çынсем

Çутă çăлтăр таранах

Хăпараççĕ халь вĕçсе.

Манăн та «ракетă» пур,

Юрататăп моделе.

«Р» та «Р» кĕрлет маттур

Вăл вĕçесшĕн çӳлелле.

Эпĕ «С» саспаллине

Халь паллатăп пит аван.

СУПĂНЬ тытсан ирхине,

Вăл ума тухать ялан.

Çăвăнатăп савăнса,

Пĕтĕм кăкăр уçăлать.

«Пулăн, – тет вăл, – эс таса,

Туслашсассăн манпала».

Эп çулла хĕпĕртесех

Антăм аслă улăха.

Çынсем пуçăнчĕç кĕçех

Çулма ешĕл курăка.

Ешĕл курăклă çаран,

Вылянаççĕ ÇАВАСЕМ,

«Ç»-па туслă пулнăран –

Питĕ çивĕч пуль вĕсем.

Кĕр! кĕрлерĕ уй-хирте

Паттăр хурçă ут сасси.

Ун ятне пуçлать хитре

Ытарми «Т» саспалли.

ТРАКТОР малаллах шăвать,

Вăл суха тăвать куллен,

Пуйтарасшăн çĕршыва

Пуса ылтăнĕпелен.

«Утюглам-ха костюма», –

Терĕ пичче ирхине.

Кĕç пуçларĕ якатма

УТЮГ унăн тумтирне.

Ĕçлемест хăй уласа,

Пур пĕр савать МУ» сасса.

Пулчĕç çĕнĕ евĕрлех

Брюкипе пиншак часах

Илтĕм эпĕ шурă хут,

Тĕрлĕрен кăранташсем.

Кĕç ӳкертĕм пăрахут,

Сăрсемпе эрешлесе.

«Ку ӲКЕРЧĔК чиперех.

Ай, художник!» – тет анне.

«ӳлĕм пулăп», – терĕм эп,

Пусăм туса «ӳ» çине.

Эпĕ спорт площадкине

Пĕрре кайрăм аттепе.

«Ав, тет, "Ф" саспаллине

Тапкалаççĕ эртелпе».

«Ф» – ФУТБОЛ!» – эп хаваспа

Сиксе илтĕм вырăнтах.

Татах çĕнĕ сасăпа

Ак паллашрăм хăвăртах.

ХАЧĂ тытнă аллине,

Каскалать шур çитсăна,

Çĕн кĕпе çĕлет анне.

Чун-чĕрем çунатланать.

Анне: «Улĕм ан ман, – тет

Хачă «Х»-ран пуçланать.

Çавăнпа та пуль хăй те

Вăл «X» евĕр курăнать».

Çаврăнать вăр-вар кăна

ЦИРКУЛЬ хут листи çинче.

Ункă пек йĕр çаврăнать

Куç хупма ĕлкĕриччен.

Унпала атте алли

Пĕкĕсем те ӳкерет.

Циркульпе «Ц» саспалли

Асран тухмĕç ĕмĕрех.

Микула пичче çартан

Таврăнчĕ тăван ялне.

Мана пачĕ ЧĂМАТАН:

Эпĕ халь чăматана

Тултаратăп теттесем.

Хут çине «Ч» паллăна

ӳкеретĕп тĕрлесе.

Пирĕн ялăн варринче

Икĕ хутлă ШКУЛ ларать.

Ача-пăча ир çинче

Ун енне çул такăрлать.

Шкул вывески инçетрен

Кăтартать «Ш» паллине.

Эп те çӳрĕп ӳлĕмрен

Вĕренмешкĕн кулленех.

«ЩЕТКĂ» ил те пушмакна

Тасатсам эс лайăхрах», –

Хушрĕç килтисем мана

Урама ямасăрах.

Шăртлă щеткă тасатма

Акă пуçăнчĕ кĕçех,

Урари пушмакăма

Турĕ çĕнĕ пек каллех.

Ъ, Ь

«Кур тата ик саспалли:

Пĕри сасса хытарать,

Ку вал – хытăлăх палли.

Ак КĔСЪЕ, – атте калать, –

Тепри сасса çемçетет,

Ку вăл – çемçелĕх палли, –

Тĕслĕхсем илет атте: –

РУЛЬ тытать пуль Михали».

«Эс ЫХРА çи ытларах –

Çирĕпленĕç шăлусем:

Витамин пур ыхрара»,

Мана сĕнчĕç тухтăрсем.

Ыхрана ытарайми

Кăмăллатăп халь ялан,

Çавăнпах пуль уйрăлми

Çывăхлантăм «Ы»-палан.

ЭТАЖЕРКĂ пӳлĕмре

Чи хисеплĕ вырăнта.

Эх, епле илем кӳрет

Вăл халь пирĕн пӳрт-çурта.

Тĕрлĕрен кĕнекепе

Туп-тулли те вăл, пуян.

Кăткăс «Э» саспаллипе

Юмахлатăп эп чунтан.

Урамра ларать ЮПА

Кармашса тӳпенелле.

Ултă-çичĕ пралукпа

Çыхăннă кӳршипеле.

«Электричествă парап,

Чуптарап радиохум.

Ĕçĕм чапсăр-им вара?» –

Тет «Ю» хуçи кашни кун.

Пӳрт çинче – хăмач ЯЛАВ,

Çилпеле вĕл вĕлкĕшет.

«Çитрĕ, – тет, – хавас уяв'», –

Урама тухма чĕнет.

Ялавпа пĕрле ялан

Ярапаллă «Я» палли.

Тантăш тытрĕ ман алла:

«Çĕн парне – сана валли!»

Саспалли хулипеле

Çăмăл мар-мĕн паллашма.

Пĕтĕм саспаллипеле

Пултаратăп калаçма.

Тем те пĕр çинчен пĕлсен,

Пит аван-çке тĕнчере.

Эх, шкула каяс тесе,

Ман сиксех тапать чĕре!