Тупмалли Т?птур?? Асамл? ала ?ул?урев?? аслати М?нш?н шур? упа ?ур??рте пур?нать? Мулкач кур?к ?име в?ренч? Йыв??а сыватр?м?р Кашни пул?м?н х?й?н в?х?ч? Кампурпа Шарик Урине-к?тк? ??мламас В?рман патши пат?нче х?нара Й?рм?ш куп?с Ытлашши ан хапс?н Тыр - пулл? та пулч?, ук?алл? та Х?ртсурта улталани Маринепе п?ши Пукане М?нш?н кушак п?ртре пур?нать, йыт? - картиш?нче? М?нш?н йыт?сем шкула ?уреме???? Уркенмесен телейл? те пул?н П?р шкултан ?ыра??? АСАМЛ? АЛА П?р х?рар?м?н т?ват? ача пулн? тет: ик? х?рпе ик? ыв?л: Х?л - патт?р, ?урпи, ?уллапи тата К?р - патт?р. Х?л-патт?р пит? хаяр пулн? тет. П?р с?лтавс?рах к?ллешме юратн?, ?илленсе кайсан ниепле те чарма ?ук тет, ?ав?рттарать к?на п?ртри япаласене ай?н-?ий?н. Ч?р чунсене курайман тет. В?сем ?на курсан х?ранипе х?йсен ш?т?к?сене тарса пытанн? тет. Кай?ксене чулпа пен?, кай?ксем те ?на курсан аяккалла в??се тара??? тет. ?урпи ?ш? к?м?лл?, пит? хитре пулн? тет, сим?с ???л?, к?вак ку?л?, чечексемпе выляма, ул?х-?аран т?р?х ?арран чупма юратн? тет. ?уллапи тутл? ?име юратн?. ?ырла-панулми к?м?ллан?, х?яр-помидорне те тиркемен тет. Пит? ??чен пулн? тет, к?вайт ч?ртсе апат-яшка п??ерн?, х?ш-п?р чухне к?вайтне с?нтерме те манать тет. К?р-патт?р та апат таврашне тиркемен, уйр?мах ??р улми ?ин?, слива компотне ??ме юратн?. Качч? пит? хитре тумланн?, костюм? сар?, к?пи х?рл?, туфлий? х?м?р... К?р-патт?р?н к?м?л? т?рл?рен - лай?х чухне чиперех, анчах та п?р й?ме пу?ласан ниепле те чарма май ?ук, - й?рет те й?рет п?р в???мс?р. Вилес ум?н ам?ш? ачисене х?й тавра пу?тарч? тет. В?сене п?р пы-ы-с?к ала парнелесе х?варать, кашнинех ?ак алапа ви?шер уй?х хушши ус? курма хушса х?варать тет. Чи малтанах алапа асл? пичч?ш? Х?л-патт?р ус? курать. В?л алан??ем?н ??р ?ине шур? т?к?нать, ??р самантрах шур? ?ивиттипе вит?нет. Х?л-патт?р ала тытнине курсанах ч?р чунсемпе кай?ксем тарса ?ухала??? тет. Х?л-патт?ртан х?ранипе. Х?ш-п?р чухне Х?л-патт?р алапа чиперех аллать, анчах та ?илленсен алари ??н?х та ?ав?р?нать к?на. ?урпин алапа ус? курмалли в?х?т ?итет, анчах та Х?р-патт?р алана ниепле те х?й аллинчен в??ертесш?н мар, аллать те аллать п?р в???мс?р, аран-аран ?к?те к?ртет ?урпи х?й?н пичч?шне алана х?йне пама. ?урпин к?реннипе ку??нчен ку??уль тухать, ??р ?ине те ала вит?р т?к?на??? ку??уль тумлам?сем. ?урпи алапа аллама тыт?нсан ??р ?ине чечек-кур?к т?к?нать, ч?р-чун кай?ксем тинех х?йсен килне тавр?на??? тет. Нумаях ус? курма п?рмен-м?н ?урпине алапа. Черет ?уллапине ?итн? иккен. Ачасем! Юмаха п?рле в??лер-и? ?УЛ?УРЕВ?? АСЛАТИ Пур?нн?, тет, с?м в?рманта аслати. Хирсемпе в?рмансем, ялсемпе хуласем т?р?х ??реме юратн?. Урипе тим?р е чул ?ине пусмассерен ?ут? тухн? - ?и??м ?и?н?. Йыв?р утти к?мс?ртетн? - аслати ав?тн?. ?ап?ннипе е так?ннипе алли-ури ыратн?ран мак?рн? - ?ум?р ?ун?. ?ул ??ресе ыв?нн? аслати канма ларсан е выртсан ?е? ?ум?р ?ума та, к?мс?ртетме те чар?нн?, ?и??м те ?и?мен. П?ч?к тус?мсем, кил?шр?-и сире юмах? Сире эп? «Асамл? пукане» юмах ?ырма с?несш?н. Кам?н интерес-л?рех, пукани асамл?рах пул?? М?НШ?Н ШУР? УПА ?УР??РТЕ ПУР?НАТЬ? Ку ?? ?л?к-авалах, ??р ?инче пурн?? пу?ланса кайн? чухнех пулса иртн? тет. ??р-анне х?й патне м?н пур ч?р чунпа в??ен кай?ка ч?нтерч? тет: кашнинех малашне пур?нма выр?н вале?се парасш?н. Ч?р чунсемпе паллашма ??лт?рсене, уй?хпа х?веле те ч?нч? тет. Х?вел пуринчен маларах ?итр? тет. Илемл? сараппанпа, чечекл? к?ш?лпа, яр?мл? ш?р?апа. Х?й пуринчен маларах ?итн?рен х?п-х?п?рч?к тет. Й?л та й?л ?и?ет тет, кул-н??ем?н ?ш?нса пырать тет. М?н чухл? ытларах кулать, ?ав?н чухл? ытларах ?ш?тать тет. К?штахран пал?ртн? выр?н? ч?нн? ч?р-чунсем пух?на пу?лар?? п?рин хы???н тепри, ниепле те час пух?найма??? тет. Ка? та пула пу?лар?, сулх?нланма тыт?нч?, ч?нн? х?насем ?аплипех пурте пу?тар?нса ?итейме???. Х?вел ?ыв?х?нче ?ш?раххине туйса килекенсем ун ?ыв?хнерех вырна?ма т?р?шр?? тет. Т?вепе тим?р шапа, х?йсем пал?ртн? выр?на час ?итеймессе туйса, ирех ?ула тухн? м?н. ?ав?нпа та малтисен рет?нче пулч??, х?вел ?ыв?хнерех вырна?р??. Кенгурупа страус та в?семпе туп?шсах юнашар ларч??. Упа-утаман них??ан та васкаман, ку хут?нче те п?ртак аяккарах вырна?р?, унпа тусл? тил?пе кашаман та упа ?ыв?х?нче пулма шутлар??, пакшапа п?ши те. Шур? упа х?вел ун?н к?р?кне ?нтсе вараласран х?рар?, аяккарах тарч?. ?ур??р т?мани те ?ав с?лтавпах айккинелле сикр?, пингвин ??в? ир?лесрен х?рар?, лань ар?сланран х?рар?, уп?тене слон х?ратр?... Тинех пурте пу?тар?нч?? тет. ??р патши пух?нн? х?насене п?хса ?авр?нч? тет те ?апла каласа хуч? тет: - Хакл? т?ван?м?рсем! ?ак кунран пу?ласа ??р ?инче кашни ?сен-т?ран?н х?й?н выр?н?, х?й?н кил? пулать. Эп? сире кашнинех яланл?х пур?нмалли выр?н хамах вале?се парасш?нчч?, эсир вара х?в?рах й?ркеленсе ларн? иккен, х?в?ра кил?шн? пек. ?ак в?х?тран пу?ласа ?шша юратакан ч?р чунсемпе кай?ксем к?нт?рта - х?вел хыт? х?ртн? ??рте пур?нма пу?лар?? тет. Страус, тим?р шапа, т?ве, колибри, кенгуру тата ыттисем х?вел ?шшинче х?йсене питех те лай?х туя??? тет. Шур? упа, ?ур??р т?мани, пингвин тата ытти ч?р-чунпа тискер кай?к ?ур??рте кун кунла???. Пир?н т?р?хра, х?в?рах п?лет?р, упа кунлать, тил? юртать, мулкач тил?рен тарать. Кашни х?й юратн? выр?н?нче пур?нать. МУЛКАЧ КУР?К ?ИМЕ В?РЕНЧ? Та?хан авал мулкач хальхи пек кур?кпа мар, аш-п?шпа апатланн? тет, кун?н-??р?н ш?шисем сыхлан?, кай?к-к?ш?ке, хур-к?вакала х?валан?. Пур?на киле ш?шисем сайралансах ?итн?, ват?ларахпа кай?к-к?ш?к тытма та йыв?рланн?. ?аран ?инче п?ртенп?р ш?ши т?рса голать, в?л та пулин в?рмана к?рсе тарать. Мулкач, ш?шие х?валаканскер, в?рманах ?итсе к?рет (ку таранччен мул-качсен кил? уйрах пулн?, в?рмана к?рсе курман). Х?ра-х?рах в?рмана к?рет хайхискер. П?х та кур, ш?ши п?р п?ч?к йыв?? т?ррине ул?хн?. ??лтен мулкач ?ине кулса п?хса ларать: «Тытаят?н-и мана, тытаймаст?н-и? Ул?хаят?н-и, ул?хаймаст?н-и?» Апла та капла та х?парасш?н тапа?ланать куян тус, йыв?? ?ине ул?хаймасть. Йью??а к?шласа ?керме шутлар?. Перре ?ыртса п?хр?, те-пре к?ч?ртаттарч?, хайхискерне кил?штерсех п?рахр?. - Еплерех тутл? иккен йыв?? туратти, м?нле с?текл?. К?шлан??ем?н куян?н хьф?м? т?рансах ларч?, ш?ши ?инчен пачах манч?. Ш?ший?, мелл? самантпа ус? курса, айккинелле п?р?нса ?ухалч?. Ш?пах ?ав?нтанпа кил?штере??? те куянсем йыв?? кур?ка. Пур?насса та хал? ытларах в?рманта пур?на???. ЙЫВ??А СЫВАТР?М?Р ?уркуннехи ?ш? кун в?рмана кайр?м?р. Чечексем ешере???, л?п?шсем п?р-п?ринпе тытмалла выля???, кай?-ксем концерт ларта???, в?р?м тунасем н?йла???. Йыв??сем хитре тумланн?, ?ул?ий?сем ?илпе кала?а???, концертри юр?сем кил?шсен, п?р-п?ринпе ?м?ртсах ал? ?упа???. Кил?шмен юр? ?ук пулас, ал? ?упни тат?лмасть, кай?ксем те п?ри тецринчен пултарулл?рах, ал? ?упма ?е? ?лк?р. ?ул п?ч?к ?ырма урл? ка?ать, ?ырма х?рринче п?р йыв?? ларать. П?ч?кскер, пачах кур?нмасть. ?ырма урл? ка?ма пу?лар?м?р, йыв?? кала?а пу?лар?. - Сыв?-и туссем! ??талла ?ул тытат?р? - В?рмана. - М?н тума? - Выляма-кулма. Вучахра ??р улми п??ерсе ?име, тех?мл? чей ??ме. - Эсир васкат?р пул?-ха, анчах та мана пул?шайм?р-ши? - М?н пулч?? М?нле пул?шу кирл?? - Мана куллен к?рентере???? - Кам х?йр? сире к?рентерме? - Ман?н тымарсем айне Ш?шихурт илленч?, х?йне валли й?ва ?ав?рч?. Кашни кун тымара вартать, к?шлать, ч?п?тет, суранлать, в?й илме памасть. Ш?шие х?терсе ярайм?р-ши? Ку ?е? те мар. ?ул??сене хурт ерч?, ту-рат?мсене ашк?нч?к йыт? ху?са п?терч?. Ниепле те в?й илеймест?п, ?ит?неймест?п. Шух?ша кайр?м?р. М?нле пул?шмалла-ши? Ш?шихурта ??нтерекен ??та пур?нать-ши? - Эп п?лет?п кам пул?шма пултарнине! - Кам пул?шма пултарать? - хуп?рласа илт?м?р ?еруша. -Пир?н кушак! В?л, маттурскер, кашни кун икшер - ви?шер ш?ши тытса алкум умне килсе п?рахать. Паян та ирех сунара тухр?. - Пир?н кушак та маттур. В?л кашни кунах ш?ши тытать. - Пир?н сир?нтен маттуртарах. - Ачасем, туп?шар мар. Ви???шне те ч?нсе ил?п?р. Х?ш? маттурри ??ре пал?р?. Кам Ш?шихурта ??нтерет, ?ав чи маттурри пулать. ?еруш ш?хлич? туртса к?ларчб. -Ш?-ши-и-и! - ?ух?рать ш?хлич. Ун сассине илтсен ви?? кушак ?ырма х?ррине ?итсе те т?ч?: ?ерушсен М?ркки, Вов?сен Ва?ки тата Володь?сен Па?ук?. Кушаксем п?р-п?ринпе туп?шсах йыв?? й?ри-тавра кускалама тыт?нч??, тем самантра ку? ум?нчен ?ухалч??. Шеллесех кайр?м?р, кашукс?р м?нле пур?нас? ??чен ку-шак ??тан тупас? - Айт?р, кушаксене шырама каяр! - Каяр! Анчах ??та? ??та ?ухалч?? в?сем? - Ан кулян?р, - сас? пач? п?ч?к йью??, - вбсем Ш?шихурта шыра??? пулас. -Хам-хам-хам, ??та кушак сасси? - чупса тухр? ашк?нч?к йыт?. Ун-кун п?хкалар?, й?р т?р?х йыв?? айне ч?мр?. Нумай пулч?-и, сахал-и, йыв?? ай?нчен ш?ши х?рий?, унтан урисем, к?летки, чи юлашкинчен пу?? тухса выртр??. Ш?ши мар, тигр тей?н - ак? м?нш?н в?л йыв??а ?ит?нме паман, ??тк?н хыр?ма т?рантарма ??м?лах пулман Ш?шихурта. ?ак кунран пу?ласа ашк?нч?к йыт? йыв??а ху?са кан-с?рлеме п?рахр? тет. Кушаксене х?валаса ??тсе кайр?, ??р ?ине тухма ?ул тупаймар?. Иыв?? хурланнине концерт лартакан кай?ксем илтр??, в?х?тл?ха юрлама чар?нч??, хуртсене х?т?рсе яч??. - Тавтапу?, маттурсем, - х?п-х?п?рч?к йыв??. Ку? ум?нчех яштакланн?скер, пире ыр? ?ул сунч?, х?й патне х?нана ч?нч?. Х?ш кушакки маттуртараххине п?лесси пулмар?. КАШНИ ПУЛ?М?Н Х?Й?Н В?Х?Ч? Пур?нн?, тет, п?р ачаш ар?ын ача. Яланах ам?шне й?л?нтарма юратн?, тет. ?улла ?итсен, «Х?лле х??ан ?итет?», Х?лле: «?улла х??ан ки-лет?». ?ут?антал?к?н кирек м?нле в?х?ч? те ви? кунтанах й?л?хтарать, тет ?на. К?шк?рса-й?л?нтарса уйр?мах ?уллапие тар?хтарсах ?итерч?, тет. -Ман?н пур ??ре те й?ркипе ?итмелле, пурин пат?нче те х?нара пулса сав?нтармалла, черетс?р сан пата килме ман?н ир?к ?ук, п?р сана ?е? х?п?ртеттерме эс? патша мар, - ?нлантарать к?на ?уллапи. ?ук, ача х?й?ннех перет, кашни уя тухса ?уллапине килме ч?нсе к?шк?рать, ?иллентерсех ?итерч?, тет ?улла-пине. К?на в?рентсе илме шутлар?, тет, ?уллапи. Х?вел анса ларч?, ача канл? ыйха путр?. ?уллапи ун?и выр?н? патне ?итсе т?ч?, ачана ?ыв?рма ч?рмантарать, п??ертет, ч?п?тет, тар к?ларать. ??р ка?ипех нушаланч? леш?, канл? ?ыв?расси пулмар?. Кун?пех ?нтёркесе ??рер?, кун?пех пу?? кашлар?. - Кирл? мар мана ?уллапи, х?л пулт?р, - тар?хса м?к?ртатр?, тет, хайхи. Теп?р ка?хине ача кравач? патне Х?л Мучи ?итсе т?ч?. Тем?н чухл? утиял ай?нче те ачан ?ш?насси пулмар?, паллах, ?ыв?расси те. Ачан ам?ш?, ыв?лне ертсе, юм??а ?итсе килме шут-лар?, тет. - Эс? ?ут?антал?к пул?м?сене ?иллентерн?. Кашни пул?м?н х?й?н в?х?ч?. ?улла хы???н к?ркунне, унтан х?лле, унтан ?уркунне, кайран каллех ?улла ?итет. Эс? вара в?сене к?рентерн?. ?ут?антал?к?н й?ркисене п?сма юра-масть, - ?нлантарч? юм?? ачана. - М?н тумалла? - ?ут?антал?к ху?и патне ?итсе унран ка?ару ыйт-малла, тинех канл? ыйх? туп?н. ?апла тур?? те кусем. ?ут?антал?к ху?ине шыраса тупса, унран ка?ару ыйтр??, ача х?й й?н?шне ?нланни ?инчен п?лтерч?. Тинех ка?серен ч?рмантарма п?рахр??, тет, ш?р?х ?уллапипе хаяр Х?л Мучи. Тинех канл?н ?ыв?рма пу?лар?, тет, хайхи ача. Н?йк?шма та п?рахр?, тет. КАМПУРПА ШАРИК М?рккапа Кампур пит? тусл? пур?нн?. М?ркка тирпейл?хш?н явапл? пулн?, апат-?им?? п??ерн?, к?мака ум?нче к?шт?ртатн?. Кампур ытларах кил тавраш?нче е?лен?, вут-шанк? хат?рлен?, анкартине тытса т?н?. ?уркунне ?итсен, м?рккапа Кампур кай?ксем валли й?васем тума шутла???. Кала?н? - тун?. Кампур ш?нк?рч в?лли хат?рлет, ?на т?рл? ?решсемпе илемлетет. «М?ркка, эс? йыв?? ?ине ул?хма пултарат?н, х?парса ?ак-ха ?ак в?ллене п?рт ум?нче ?секен хур?н ?ине», - тет в?л М?рккана. М?ркка, кил?шсе, хур?н ?ине ул?хса каять. Й?п?ряп?р в?шт к?на хур?н т?ррине ?итет, анчах та васканипе х?й те ас?рхаймасть, ш?нк?рч в?ллине ч?рнисем хушшинчен к?ларса ?керет. Кампур ш?пах ?ак в?х?тра хур?н ай?нче п?хса т?рать-м?н. Ш?нк?рч в?лли, хур?н ?инчен ?ксе, ун?н пу?не самаях ыраттарать. Ик? эрне выр?нпах выртма тивет м?ск?н Кампур?н. П?ррехинче ?аксем в?рмана ?ырлана кая???. Кампур М?рккана х?й?нчен уйр?лма хушмасть, анчах та М?ркка, ш?шисене х?валаса, л?п?шсем хы???н чупса, часах ??тсе юлать. Эрне хушши в?рманта ??тсе ??рен? хы???н аран-аран т?ван килне ?итет. Килне ?итсе к?рет, п?хать -п?рт тулли таса мар чаш?к-тир?к, урайне те эрнипех ?уман, Кампур х?й выр?нне те пу?тарман иккен. Тар?хсах каять М?ркка, Кампур ?ине ?илленмеллипех ?иллленет. ?ак?нтан пу?ланса каять те Кампурпа М?ркка хушшинчи хир???. Ш?пах ?ав?нтанпа килештерме??? те йыт?семпе кушаксем. УРИНЕ-К?ТК? Урине яланах ?м?тленме юратн?. - Анне, ман?н к?тк?сем пат?нче х?нара пулса курас килет. М?нлерех-ши в?сен пурн???? Т?м? ?ш?нче питех те к?с?кл? пул?, - тен? ам?шне Урине. - М?нле кура???-ши, м?нле тупа???-ши ?ула весем? Унччен те пулмар?: «Эп? сана пул?шат?п», - сас? илт?нсе кайр?. Урине ум?нче асам?? т?рать иккен. Х?р ачана в?л к?м?л мерчен тесе п?ч?к ?аврашка тыттарать. Пу? п?рнепе ун ?ине пуссасс?нах эс? к?тк?сем пат?нче х?нара пулат?н тет. Урине сав?нсах каять, нумай та шутласа т?масть, мерчен ?ине п?рнипе пусать. Т?рех к?тк?сен патшал?хне ?итсе т?рать. К?тк?сем к?ш?лтете??? к?на. Пурте ??ле???: п?ри кур?к туртать, тепри ?на пул?шать. Ви???м?ш? хьф й?ппине с?т?рет. П?р Урине к?на ним?н те тумасть. ?апла кун хы???н кун иртет. - Ман?н к?тк?сен патши пулас килет, - тет в?л х?й?нчен м?нш?н ??лемест?н тесе ыйтсан. - Патша в?л ??лемес?рех пур?нать. ?ак с?махсене илтсен к?тк?сен ч?н патши ?илленсех каять. - Т?р?с мар калат?н эс?, Урине, - тет. - Патшан пуринчен те нумай ??лемелле, пуринш?н те т?р?шмалла. Кам к?на к?рентермест пул? пире, к?тк?сене? Тин ?е? п?рт купаласа п?теретп?р - урана пусса е тапса ?на аркатса та т?ка???. Йыт? та чавса т?кать, кай?к та чавать - каллех ?урта ?ёнетмелле. Патшан м?нпур ??е й?ркелесе т?малла. - Ман?н уйр?мм?н пур?нас килет, - каллех кут?н-ланать Урине. Урине-к?тк?на уйр?м п?рт туса пара???. Анчах п?ччен пурн?? ??м?л мар. Кичем тата. ?апла Урине каллех к?тк?сен йышне тавр?нать. Нумай пур?нать-и, сахал-и, Уринене ??р ай?нче й?л?хтарса ?итерет. Киле тавр?нас, анчах епле? Киле епле тавр?нассине асам??ран (к?тк?сен патшал?х?нче в?л та ?ук!) ыйтма манса кайн? в?л. Х?р ача-к?тк? й?рсе ларнине ш?рч?к курах каять те ?на пул?шма шутлать. - Кахалланса ларнипе ним?н те пулмасть, - ?с парать ш?рч?к тус. - Сан?н ытларах ??лес пулать. Вара эс? киле чиперех тавр?н?н. - М?н т?вас тет?н, ш?рч?к с?махне итлемех тивет. К?тк?семпе п?рле в?й хуч? тет Урине, кунне-??рне п?лмес?р. ??лер?-??лер? тет те к?тк?-х?р ачаран каллех чиперкке х?р ача пулса т?ч? тет. ??МЛАМАС П?р ?емьере ик? х?р ?ит?нн?. П?рне Марине, теприне Урине тесе ч?нн?. Х?рачасем п?р-п?ринпе кил?штереймен. Выляс-т?вас пулсан та яланах п?р япала ?инче в?р?са-хир??се кайн?. - Ку пуканене атте мана илсе пан?, ан т?к?н ман пуканене, - тет Марине. - М?нш?н ман упана тумлантарат?н? Хур ?на х?й выр?нне! - к?ренет Урине. Х?рачасем них??ан та п?р ч?лхе тупайма???. П?ррехинче ашш? в?сене п?р ??мламас кушак ?ури илсе килсе пач?. Хура перчеткелл?скерне х?рачасем п?рре курсах юратса п?рахр??. Марине кушак ?урине М?р-М?р, Урине ?на Пупсик тесе ч?нме тыт?нч??. Кушак ?ури М?р-М?р тесен Марине патне чупса пырать, Пупсикпа Урине умне ку?ать. Марине: «Атте мана М?р-М?р парнелер?» - тесе сав?нать. Урине: «Ман?н Пупсик манах юратать», - тесе й?л кулать. П?ррехинче кушак ?ури у??лма тухр?. Кунта п?ч?к ?е? йыт? ?ури чупса ??рет. П?р-п?рне сывл?х сунн? хы???н хайхисем п?р-п?ринпе паллашма шутлар??. - Эс? кам? -Йыт? ?ури. Мана Кампур тесе ч?не???. Эс? м?н ятл?? -Х?шп?р чухне М?р-М?р, теп?р чухне Пупсик, тет М?р-М?р - Пупсик. -М?нле ун пек? - т?л?нет Кампур. Ун пек пулма пултараймасть. Кирек кам?н та п?р ят пулмалла. Кушак ?ури т?л?нсех кайр?. К??ех в?сем тавра кил хушшинчи ытти ч?рчунсем пух?нч??. - Эп? Чип-Чип ятл?, - паллаштарать х?йне сар? ч?м?ркка ч?п?. - Эп? Шип-Шип, - тет к?вакал ч?ппи. - Маклашка - тет п?ру. - Улашка, - тет путек. Эс? м?н ятл?? - Эп? вара те М?р-М?р, те Пупсик, - пу?не усать кушак ?ури. Ч?рчунсем кушак ?урине й?патса л?плантарасш?н, них?ш? те л?плантараймасть. Кушак ?ури пу?не усса килне тавр?нать. - Анне, м?н пулн? М?р-М?ра? М?нш?н в?л манпа вылямасть, - ч?нсен те ман пата пымасть, - т?л?нет Марине ирхине. - Анне Пупсике кам к?рентерн?? - тутисем ч?тре??? Уринен. Ам?ш? кушак ?ури «чир?н» с?лтавне ?нлантарса пач?, тет. - Кашни япалан х?й?н выр?н?. Кашни ч?рчун?н п?р ят ?е? пулмалла, этем?н те. Хушма ятпа ч?нни ?ынна к?рентерет, ?ав?нпа та яланах ятпа ч?нмелле. ?ав?н чухне ?е? т?нчере й?ркел?х пулать. Х?рачасем п?р-п?ринпе п?р ч?лхе тупр??, тет. Кушак ?урине ??мламас тесе ч?нме пу?лар??, тет. Кушак ?ури тинех й?л кула пу?лар?. Уринепе Марине п?р-п?рне к?рентерме те п?рахр??. В?РМАН ПАТШИ ПАТ?НЧЕ Х?НАРА Усал чир-ч?р ?ып??нч?. Ку?ран-пу?ран вут-х?м тухать, п?р чар?нми ку??уль юхать, м?н пур к?леткене п?талать, уйр?мах пыра кан?? памасть, тар?нн?н сывалаймаст?н, п?штик-п?штик сывлакаласа кун-кунлат?н. Ч?ри те т?п?рт- т?п?рт-т?парт- т?парт тесе кун?пех асапланать. П?р чар?нми -с?рттерет, хаяр анч?к ?ури пыра к?рсе ларч? те кун?пех в?рсе ларать. Ка? пуласран х?ракан пулт?м. К?нт?рла ?апах ??рекелеме пулать-ха, ?ыв?рма выртсан - ?ыв?раймаст?н, пу?а минтер ?ине хурат?н ?е? - сывл?ш п?тсе ларать, сывл?ш ?итмест, сывл?ш ?итменнипе т?рса ларма тивет. Ви?? ка? хушши ларса ?ыв?рса пур?нт?м. П?р ч?пт?м апат ?имен, х?р шывпа ?е?, юлашкинчен ал? ??клеме те в?й юлмар?, ку? у?ма та в?й кирл?. Вил?м ка?серен киле пу?лар?, мана х?йпе илсе каясш?н кала?ать, ир?кл?рех те ир?кл?рех, х?юлланн??ем?н х?юлланса пырать. Эп? вара кашни с?маххине шутласа кала?акан пулт?м. - Анне, - тет мана п?ч?к х?р?м ир ?инче. - Айта-ха в?рман патши патне кайса пул?шу ыйт?п?р. Эп? х?велтен пул?шу ыйтр?м, хир?? п?р с?мах та ч?нмер?, уй?ха тархаслар?м - ним те шарламасть, ??лт?рсене тилм?рт?м - в?сем те ч?нмер??. Тен, в?рман патши пул?ш?? В?рманти туссем пире яланах т?рл?рен ?ырлапа, к?мпапа х?налатч??, них??ан та пуш? ал?па к?ларса яман. В?рахх?н т?рса тумлант?м, алла туя илсе п?ч?к х?р?мпе ?ула тухр?м?р. Нумай пулать-и, сахал-и - пир?н ума ик? куян сикр?? тухр??. Пире х?йсем ?ине лартр?? те в??терч?? т?мсем хушшинелле. Эх пыра??? чавтарса, эх сике??? шалалла, кайсан-кайсан чар?нч??, пире антарч?? - х?йсем ?ухалч??. Ик? тил? ?итсе т?ч??. Кусем те пире к?тсе т?н?-м?н, урапапах килн?. Икс?м?ре те урапа ?ине лартр??, урапана к?ленч??, урхамахла шалалла в??терч??. Нумай кайр?м?р-и, сахал-и п?р пыс?к у?ланк?на пырса чар?нт?м?р. У?ланк? варринче теми?е х?ла? сарлак?ш пыс?к йыв?? ларать. Хур?н-??ка-ч?р?ш-в?рене-юман - тата ытти т?рл? йыв??сен тымар?семпе ??ртен ?ир?пп?н тыт?нса т?рать. - Сывл?х сунат?п, хакл? х?насем! - Каласа пар?р м?н ертсе ?итерч? сире ман пата? -ыйтать пиртен ?ак йыв??. Малтанах ним ч?нме апт?рар?м?р. Пир?н умра йыв?? мар, в?рман патши т?рать иккен. Тумтир? т?рл? йыв??сенчен м?нле к?на йыв??-кур?к, м?н т?рл? к?мпа-?ырла, м?н т?рл? ?сент?ран ?ук-ши кунта! ?ак? ?ут? т?нчере еплерех кур?к-?сент?ран - пурте в?рман патши ?ипу?? ?инче. - Эс? ман?н аннене пул?шайм?н-ши? Анне йыв?р чирлер?, ниепле те у??лаймасть, - х?йса ыйтр? п?ч?к х?р?м. - Хаваспах пул?шат?п, анчах та унш?н сир?н те мана 3 ?? туса парас пулать, - тер? те в?рман патши ш?планч?, ур?х тем?н чухл? кала?сан та хир?? п?р с?мах та шарламар?. Т?ратп?р кулянса, ним?н тума аптраса, - чим-чим-чим, - ч?в?лтетет хитре кай?к пир?н умра, - чим-чим! Кай?к в?рман патши ?ине ларч?, пире ??лелле ул?хмаллине систерч?. В?рман патши патне ?ывхарт?м?р ?е?, хам?р та сисмер?м?р, ??лелле ул?хса та ларт?м?р. Пир?н умра тем?нле х?в?л. ?ак х?в?лта ?ап ?ут? й?лт?ркка пыс?к чул выртать, вут-х?м сирп?тет. -?ак пыс?к чула ??р ?ине илсе п?рах! – илт?нч? сас?. В?л мана п??ертет, канл? ыйх? памасть. -М?н т?вас? В?рман патшине епле пул?шас? -Халех, халех, эпир халех! Хам?р та сисмер?м?р, ман ал?ри туяна такам туртса илч?, хайхи чул тавраш?нче тем?нле ч?рчунсем кускалама пу?лар??. Патака ш?рт-шарт тутарч??, чула туя тат?ккисемпе т?рткелер??, леш? х?м сирп?тет, вут-?ул?м тухать, т?тт?мленет, ?апах та хайхискере ??нтерч??-??нтерчех, ш?т?кран ??релле илсе ыв?тма пултарч??. -Тавтапу?, туссем, тер?м ?е?, ч?рчунсем ку? ум?нчен ?ухалч?? те. -Тавтапу? сана, х?р?м. В?рман патши каллех ш?планч?. Ку таранччен пит-ку?ран вут-?ул?м сирп?нн? пулсан, ?ак самантран ман?н та п??ертни та?та кайса ?ухалч?. Каллех т?валла ?ул тытатп?р. Пир?н ?ул ч?тл?х вит?р. Темле шурл?ха ?итсе к?т?м?р. Ку?-пу? кур?нми ш?на-п?ван яв?нать. - ?ак ш?на-п?вана п?тер! М?нле п?термелле? Камран пул?щу. ыйтмалла? -Чим-чим-чим! Эп? халех хам?н туссене ч?нсе Килет?п. - ?апла каласа п?ч?к ч?в?лт?к ?ухалч?. К??ех шурл?х кай?к сассипе тулч?. Ч?р-чар, п?р-пар, в?лт-в?лт - п?р чарайми ??ле??? ??ченсем, самантра п?р н?й?лти юлмиччен тытса п?терч??, м?нле в??се килн?, ?ав?н пекех х?в?рт кайса ?ухалч??. - ??ре ?ити пу? таят?п, тус?мсем. - Тавтапу? сана, х?р?м. В?сем мана ку? хупма памастч??, хал? канлех ?ыв?рма пу?л?п. Хам?н та ку??уль юхма п?рахр?, с?мса та л?планч?.  Малаллах шав?натп?р. Умра хитре ?арансем, илемл? чечексем. Чим-ха, ку тата м?скер? Самаях пыс?к у?ланк? хуралсах ларн?? П?р у?ланк? хупах, п?р у?ланк? куршанак. - ?ак у?ланк?на тирпейле! П?ч?к х?р?мпе икс?м?р те кулянсах ?кр?м?р. М?н т?вас? Камран пул?шу ыйтас? Ларатп?р,сас?пах й?рсе у??уль юхтарса. Эпир й?нине ?ил илтр? пулас. - Эп? халех хам тус?мсемпе килет?п! П?р ушк?н ?авра ?ил ?и?терсе ?итр?, у?ланк? й?ритавра теми?е хутчен ?авр?нч?, м?н пур усалт?селе, пи?енхупаха, куршанкисене тым?р?-м?н?пех к?клар?, та?та аяккалла, ?ич? тин?с леш еннех кайса сапалар?. - Тавтапу?, сана х?р?м. Кашни кун ч?п?тетч??-к?т?клатч??, ч?рмантаратч??. Хал? тинех канл?нех пур?нма пу?лат?п. Ну, лар?р, х?налан?р, тутл? апат-?им?? астив?р. Ман?н хам?н та ?ак самантран пу?ласа й?плекенчиккелекен ?ухалч?. В?рман патши пат?нче чун т?раниччен т?рл?рен пахча ?им?? ?ир?м?р, у?? сывл?шпа сывлар?м?р. В?л пире киле кайма ?ил?унатл? урхамах к?лсе пач?, ямш?к? - п?ч?к ?е? пакша пире п?рт умнех ле?се х?варч?. Киле ?итсе к?т?м?р, ман?н пу? та ыратмасть, в?рилентермест те, сывл?ш та ч?рмантармасть. ?апларах в?рман патши пул?шнипе эп? сывалт?м. Ур?х чирлес марчч?.